Täzelikler

10 10 2025

Ýaş­lar­da eko­lo­gi­ýa ter­bi­ýe­si

21
  Eziz Di­ýa­ry­myz ylym-bi­lim­de be­lent üs­tün­lik­le­re eýe bol­ýar. Bu gün­ki gün­de ýaş ne­sil­le­ri ter­bi­ýe­le­mek­de, tä­ze bi­lim öz­gert­me­le­ri­ni üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çir­mek­de oňyn ne­ti­je­ler ga­za­nyl­ýar. Ata Wa­ta­ny­myz­da adam­la­ryň bag­ty­ýar ýa­şa­mak­la­ry üçin iň amat­ly şert­ler dö­re­dil­ýär. He­re­ket ed­ýän dür­li ul­gam­lar­da, şol san­da, bi­lim ul­ga­myn­da kä­mil hü­när­men­ler ke­ma­la gel­ýär. Bi­lim­li ýaş­la­ry ke­ma­la ge­tir­mek­de bi­lim iş­gär­le­ri­niň öňün­de uly we­zi­pe­ler bar­dyr. Esa­san hem, ýaş­la­ryň mil­li ruh­da ter­bi­ýe­len­me­gi, ata Wa­ta­ny­my­za we­pa­ly yn­san­lar bo­lup ýe­tiş­me­gi ug­run­da asyl­ly ýö­rel­ge­le­re eýe­ril­ýär. Bu ba­bat­da mil­li ter­bi­ýä uly orun de­giş­li­dir. Asyl­ly ter­bi­ýä­niň bi­ri-de eko­lo­gi­ýa ter­bi­ýe­si­dir.
  Pä­him­dar pe­der­le­ri­miz te­bi­gat bi­len bag­la­ny­şyk­ly en­çe­me na­kyl­la­ry dö­re­dip­dir­ler. «Agaç bar­ly bol­sa, ba­şy aşak», «Al­ma­nyň mi­we­si aga­jyn­dan alys düş­mez», «Ar­myt pu­da­gyn­da sal­la­nar, ýe­re dü­şer bal­la­nar» ýa­ly na­kyl­lar­da top­rak, ho­wa we te­bi­gat ba­ra­da gym­mat­ly pä­him­ler bar. Bu pä­him­ler ýaş­lar­da eko­lo­gi­ýa ter­bi­ýe­si­ni ke­ma­la ge­tir­mek üçin ýö­rel­ge bo­lup­dyr. Her bir adam te­bi­ga­tyň suw­dan, gu­ry ýer­den, ho­wa­dan, ýag­ny at­mos­fe­ra­dan yba­rat­dy­gy­ny bil­ýär. Şo­nuň üçin hem te­bi­gat bi­len saz­la­şyk­ly ýa­şa­mak ata-ba­ba­la­ry­my­zyň ýö­rel­ge­si bo­lup­dyr. Bu gün­ki ýaş nes­le hem bu asyl­ly ýö­rel­gä­ni dü­şün­dir­ýä­ris, te­bi­ga­tyň gö­zel­lik­le­ri­ne aýaw­ly çe­me­leş­me­li­di­gi­ni wa­gyz-ne­si­hat ed­ýä­ris.
  Eko­lo­gi­ýa — bu ada­myň ýa­şa­ýan gur­şa­wyn­dan, ýag­ny daş-tö­we­re­gi­niň aras­sa­ly­gyn­dan, te­bi­gat bi­len saz­la­şyk­ly ýa­şa­magyn­dan baş­lan­ýar. Eko­lo­gi­ýa ýag­da­ýy­ny dur­nuk­ly sak­la­mak üçin, il­ki bi­len, adam­la­ra te­bi­gy gur­şaw, ony go­ra­mak we baý­lyk­la­ry tyg­şyt­ly peý­da­lan­mak ýa­ly dü­şün­je­le­ri be­rip, olar­da eko­lo­gi­ýa aňy dö­re­dip, bu ter­bi­ýä­ni ös­dür­me­li. Şo­nuň üçin hem ýaş­lar­da bu ter­bi­ýe aý­ra­tyn äh­mi­ýe­te eýe­dir. Esa­san hem, na­kyl­la­ryň, şe­kil­li su­rat­la­ryň üs­ti bi­len bu ba­bat­da aý­dyň ugur­la­ry gör­kez­mek bo­lar. Ýaş­lar bi­len söh­bet­deş bol­mak, eko­lo­gi­ýa we te­bi­gat ba­ra­da­ky pi­kir­le­ri­ni diň­le­mek hem örän tä­sir­li bo­lup bi­ler.
  Äh­li bi­lim eda­ra­la­ryn­da eko­lo­gi­ýa we daş­ky gur­şa­wy go­ra­mak bo­ýun­ça ýaş nes­le dü­şün­di­ril­ýär. El­bet­de, mu­nuň ma­ny-maz­mu­ny bi­lim eda­ra­la­ry­nyň de­re­je­le­ri­ne gö­rä dür­li-dür­lü­li­gi bi­len ta­pa­wut­lan­ýar. Mu­gal­lym­la­ryň, bi­lim iş­gär­le­ri­niň ter­bi­ýe­çi­lik iş­le­ri hem gün­sa­ýyn ös­ýär. Hä­zir­ki döw­rüň ta­la­by­na ga­bat gel­ýän, ýag­ny giň dün­ýä­ga­ra­ýyş­ly, öz­baş­dak pi­kir­le­nip, ne­ti­je çy­kar­ma­ga ukyp­ly ýaş­la­ry ke­ma­la ge­tir­mek bi­lim iş­gär­le­ri­niň pa­ýy­na düş­ýär.
Eko­lo­gi­ýa ha­kyn­da dü­şün­je ber­mek or­ta hü­när we ýo­ka­ry okuw mek­dep­le­rin­de bi­lim al­ýan ýaş­la­ryň saý­lap alan hü­när­le­ri­ne gö­rä üýt­ge­ýär. Bu usul ýaş nes­liň eko­lo­gi­ýa bo­ýun­ça çuň­laş­dy­ry­lan bi­li­mi al­ma­gy­na hem-de saý­lap alan hü­nä­ri­niň te­bi­ga­ta ýe­tir­ýän tä­si­ri­ni öw­re­nip, gel­jek­de ga­lyn­dy­syz önüm­çi­li­gi ös­dür­mek­li­ge hö­wes dö­ret­mä­ge we öz iş­le­ri­ni te­bi­gat bi­len saz­la­şyk­ly gur­na­mak­la­ry­na müm­kin­çi­lik ber­ýär.

Gü­lä­lek KE­ROG­LY­ÝE­WA,
Türk­me­nis­ta­nyň Döw­let çe­per­çi­lik aka­de­mi­ýa­sy­nyň mu­gal­ly­my.

Paýlaş

Salgymyz:

Aşgabat ş., Arçabil şaýoly 92 

Telefon belgiler:
+993 (12) 44 80 04
Email:
mineco@sanly.tm
RSS RSS (RU)