Türkmenistanyň Köýtendag we Özbegistanyň Surhan döwlet tebigy goraghanalary – ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Tebigy Miras sanawyna hödürlemek üçin dalaşgärler
32 2025-nji ýylyň 16-njy iýulynda Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak ministrliginiň binasynda Germaniýanyň Mihael Zukkow Tebigaty Goramak Gaznasynyň (MSF), Amerikanyň Birleşen Ştatlarynyň Conservation X Labs (CXL), Slowakiýanyň Speleologiýa jemgyýetiniň, Özbegistan Respublikasynyň Ekologiýa, daşky gurşawy goramak we howanyň üýtgemegi ministrliginiň, Surhan döwlet tebigy goraghanasynyň, Türkmenistanyň ÝUNESKO işleri boýunça Milli sekretariatynyň, Türkmenistanyň Daşky gurşawy goramak ministrliginiň, Türkmenistanyň Çöller, ösümlik we haýwanat dünýäsiniň milli institutynyň hem-de CXL taslamasynyň milli hünärmenleriniň gatnaşmagynda gibrid görnüşde duşuşyk geçirildi.
Duşuşygyň esasy maksady Köýtendag (Türkmenistan) we Surhan (Özbegistan) döwlet tebigy goraghanalarynyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Tebigy Miras sanawyna serhetara bilelikdäki obýekt hökmünde hödürlenmegine taýýarlyk görmek meselelerini ara alyp maslahatlaşmakdan ybarat boldy.
Duşuşygyň dowamynda taraplar bilelikdäki hyzmatdaşlygyň dowam etdirilmegine gönükdirilen Niýetnamalaryň Jarnamasy, degişli Ýol kartasy, şeýle-de ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Miras Konwensiýasynyň degişli bahalandyrma ölçegleri bilen tanyşdyryldy. Şonuň ýaly-da, Konwensiýanyň vii, viii we x ölçegleriniň çäklerinde obýektiň miras hökmünde aýratynlyklary boýunça degişli maslahatlaşmalar geçirildi we degişli ylalaşyk gazanyldy.
Mundan başga-da, täze at bilen — “Kugitangyň karst ulgamlary, gowaklary we kanýonlary” ady bilen taýýarlanylan deslapky sanawyň (Tentative List) mazmuny ara alnyp maslahatlaşyldy. Bu sanawyň ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Miras Merkezine 2025-nji ýylyň 1-nji sentýabryna çenli tabşyrylmagy bellenildi.
Täzelenen Operatiw Gollanmanyň talaplaryna laýyklykda, bu tapgyrdan soň ýurtlaryň doly nominasiýa bukjasyny hödürlemezden ozal, ilkinji nobatda “Deslapky baha bermek” prosedurasy boýunça resmi ýüz tutmagy ýerine ýetirmegi zerurdyr. Bu baha bermegiň netijesinde oňyn netije alnandan soň, degişli maglumatlar Tebigaty goramak boýunça halkara bileleşigi bolan (IUCN) ugradylar. Tebigaty goramak boýunça halkara bileleşigi tarapyndan oňyn netije berlen halatynda, döwletler doly nominasiýa bukjasyny tabşyryp bilerler.
Geljekde milli hünärmenleriň öňünde Germaniýanyň M. Zukkow gaznasynyň halkara geňeşçileri hem-de özbek hyzmatdaşlary bilen bilelikde ÝUNESKO-nyň Bütindünýä Miras Komitetiniň täze düzgünlerini we talaplaryny nazara almak bilen iş alyp barmak wezipeleri durýar.
Ş.B. Karrýewe, CXLs taslamasynyň tehniki geňeşçisi
